MEBÂDÎ-İ İLM-İ SERVET-İ MİLEL -EKONOMİ POLİTİK BİLİMİNİN İLKELERİ-

Bu kitap, Meclis-i Mebusan ikinci reisi, Basın Yayın Genel Müdürlüğünün ilk yöneticisi Sakızlı Ohannes Paşa’nın Mekteb-i Mülkiye-i Şahane’de ders kitabı olarak okuttuğu “Mebâdî-i İlm-i Servet-i Milel” adlı eserinin sadeleştirilmesidir. Ekonomik yapının ülkenin ve devletin siyasî konumu ile yakından irtibatını daha iyi ifade eden “Ekonomi Politik Bilimine Giriş” diye alt başlıkla vermeyi tercih ettik. İktisat ilmiyle doğrudan uğraşanların genelinin Arap harfleriyle yazılmış Osmanlı Türkçesini okuyamamaları ve Farsça-Arapça terkiplerin yoğunluğundan dolayı anlamada zorluk çekilmesi gerçeği, sadeleştirilmiş metinden daha fazla yararlanabilme imkânını ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca küreselleşme olgusunun doğal sonucu olarak normal insanın; yani doğrudan iktisat ilmi ile uğraşmayan ve uzmanlık olanı ekonomi olmayan kişilerin de, bu konuyla temel bilgilere klasik bir kaynak aracılığıyla ulaşmaları sağlanmıştır. Yeni Osmanlıların İktisat fikirlerinin kaynağı bu düşünür, iktisat ilminin insanoğlunun çalışmaları ve yaptıklarından; yani çalışmasından ve bu vasıtayla elde ettiği rahatlık ve mutluluktan bahsettiğini söyler. Cevabını aradığı sorular şunlardır: İnsanların bu yolda gösterdikleri çalışma ve gelişmeleri en güzel şekilde faydalı kılmak için neler yapılmalıdır? Çalışmanın ürünü olan servet, ne gibi küllî ilkelere dayanarak artırılabilir? Servet tahsili yolunda ilerlemelerine engel olan durumlar nelerdir ve bunların giderilmesi ne gibi nedenlere bağlıdır? Bu meselelerin tamamının çözümü iktisat ilmine ait olduğunu söyleyen Ohannes’e göre, bu ilim, insan topluluğunun maddî çıkarlarını idare eden doğal kanunlarını yaratmaz, ama bunların neler olduğunu keşfeder ve uygulanmasını gösterir. Bu açıdan Ohannes Paşa, Namık Kemal ve Ahmet Mithat ile birlikte Tanzimat döneminin ekonomik fikirlerini savunuyordu. Osmanlı Devleti’nin iktisadî kalkınması için mülkiyet hakkına ve girişim özgürlüğüne dayalı, açık ve rekabetçi bir iktisadî yapı ön görüyordu. Ekonomide korumacılık, devletçilik ve tekelin yanlış olduğunu düşünüyordu. İktisadi liberalizm ve serbest ticaretin Osmanlı’nın yararına olduğunu savunmuş, bunu devlet politikası haline getirilmesine çalışmıştır.